Kategoryzacja narzędzi diagnostycznych

Komisja d/s Testów Psychologicznych PTP przygotowała kategoryzację narzędzi diagnostycznych z punktu widzenia dostępu do nich różnych grup użytkowników, kwalifikacji wymaganych przy zakupie testów. Wymagania te obowiązują od 1 stycznia 2013 roku.

W czerwcu 2010 roku Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Psychologicznego wznowił działalność Komisji do spraw Testów Psychologicznych. Jednym z celów jej działania było uporządkowanie dostępu do oferowanych na rynku narzędzi diagnostycznych. Komisja zaprosiła do współpracy głównych wydawców testów, z zaproszenia skorzystały jedynie Pracownia Testów Psychologicznych PTP oraz wydawnictwo ERDA.

Potrzeba określenia jednoznacznych reguł dotyczących możliwości dostępu do testów wynika z jednej strony z ich dużego zróżnicowania ze względu na kompetencje potrzebne do ich poprawnego stosowania, a z drugiej strony - ze względu na ich zróżnicowane przeznaczenie (nie tylko psychologowie są ich adresatami). Dokonując wstępnej kategoryzacji testów, Komisja brała pod uwagę następujące kryteria:

Konsekwencje użycia danego testu dla osoby badanej - im poważniejsze są te konsekwencje, tym wyższe kwalifikacje należy posiadać, by móc dany test stosować. Testy mające duże konsekwencje dla osoby badanej, to takie, których wyniki mogą być podstawą decyzji wpływających na zmianę losu jednostki (orzecznictwo, opinie mające konsekwencje prawne).
Diagnozowane obszary - im bardziej pogłębionej wiedzy psychologicznej wymaga użycie danego testu oraz im bardziej "wrażliwą" zmienną mierzy, tym wyższe kwalifikacje należy posiadać, by móc go stosować. Przykładem "wrażliwej" zmiennej jest inteligencja, a "mało wrażliwej" - zainteresowania.
Kompetencje psychometryczne - czy poprawne użycie danego testu (ocena i interpretacja wyników) wymaga dogłębnej znajomości psychometrii, czy też możliwe jest na podstawie informacji zawartych w podręczniku.
Trudność w stosowaniu - czy poprawne użycie testu wymaga specyficznych kompetencji nabywanych w toku studiów lub szkoleń, czy też wystarczy znajomość instrukcji.

Dodatkowym kryterium była decyzja Autora testu - niektórzy z nich kierując test do publikacji zastrzegali, że ma być dostępny nie tylko dla psychologów. Testy te oznaczone są w spisie ^A.

Kategoryzacja zaproponowana przez Komisję do spraw Testów Psychologicznych, a także opis wymaganych kwalifikacji i dokumentów niezbędnych do zakupu testów z poszczególnych kategorii, zostały skierowane do szerokiej konsultacji obejmującej Instytuty Psychologii uczelni wyższych, stowarzyszenia psychologów i oddziały Polskiego Towarzystwa Psychologicznego. Na podstawie uzyskanych opinii wprowadzono szereg zmian, modyfikując wersję pierwotną. Aktualna lista testów przynależnych do poszczególnych kategorii, która będzie uzupełniana wraz z pojawianiem się nowych testów, przedstawiona jest poniżej.

Należy podkreślić, że uwzględnienie danego testu w tej kategoryzacji nie oznacza pozytywnej oceny jego wartości. Spis zawiera testy dostępne na rynku, opublikowane przez wymienione na wstępie dwa wydawnictwa. Ocenie testów służyć będą recenzje, których przygotowaniem ma zająć się Zespół ds. testów psychologicznych przy Komitecie Psychologii PAN.

KATEGORYZACJA TESTÓW

(obejmuje testy wydawnictw PTP PTP oraz ERDA)
Umieszczenie narzędzia w kategoryzacji nie oznacza pozytywnej oceny jego wartości.

A - TESTY DLA PSYCHOLOGÓW; DLA INNYCH PROFESJONALISTÓW

Lp.	Skrót	Pełna nazwa testu	Szczególnie przydatne dla:
1	AIS^A	Skala Akceptacji Choroby	Lekarze, socjolodzy, pedagodzy, promocja zdrowia, psychoterapeuci
2	BHI-12	Kwestionariusz Nadziei Podstawowej	Lekarze, socjolodzy, pedagodzy, promocja zdrowia, psychoterapeuci
3	BPCQ^A	Kwestionariusz Przekonań na temat Kontroli Bólu	Lekarze, socjolodzy, pedagodzy, promocja zdrowia, psychoterapeuci
4	CECS^A	Skala Kontroli Emocji	Lekarze, socjolodzy, pedagodzy, promocja zdrowia, psychoterapeuci
5	COPE^A	Wielowymiarowy Inwentarz do Pomiaru Radzenia Sobie ze Stresem	Lekarze, socjolodzy, pedagodzy, promocja zdrowia, psychoterapeuci
6	CSQ^A	Kwestionariusz Strategii Radzenia Sobie z Bólem	Lekarze, socjolodzy, pedagodzy, promocja zdrowia, psychoterapeuci
7	CSS3	Czytanie Sensownych Słów – kl. III	Pedagodzy, logopedzi
8	CSS5	Czytanie Sensownych Słów – kl. V	Pedagodzy, logopedzi
9	DOMEK	Domek Krasnoludków	Pedagodzy, logopedzi
10	DS14^A	Skala do Pomiaru Typu D	Lekarze, socjolodzy, pedagodzy, promocja zdrowia, psychoterapeuci
11	DYK3	Dyktando – kl. III	Pedagodzy, logopedzi
12	DYK5	Dyktando – kl. V	Pedagodzy, logopedzi
13	DYSLEKSJA 3	Diagnoza dysleksji u uczniów klasy III szkoły	Psychologowie, pedagodzy, logopedzi (wymagany dyplom ukończenia studiów magisterskich (lub podyplomowych) kierunkowych)
14	DYSLEKSJA 5	Diagnoza dysleksji u uczniów klasy V szkoły podstawowej	Psychologowie, pedagodzy, logopedzi (wymagany dyplom ukończenia studiów magisterskich (lub podyplomowych) kierunkowych)
15	GHQ	Ocena Zdrowia Psychicznego według D. Goldberga	Psychologowie, lekarze, głównie psychiatrzy (wymagany dyplom magisterski studiów psychologicznych lub medycznych - lekarze)
16	GSES^A	Skala Uogólnionej Własnej Skuteczności	Lekarze, socjolodzy, pedagodzy, promocja zdrowia, psychoterapeuci
17	IZZ^A	Inwentarz Zachowań Zdrowotnych	Lekarze, socjolodzy, pedagodzy, promocja zdrowia, psychoterapeuci
18	JSR^A	Jak Sobie Radzisz?	Lekarze, socjolodzy, pedagodzy, promocja zdrowia, psychoterapeuci
19	KMC	Kwestionariusz Metafory Czasu	Badania naukowe
20	KNS	Kwestionariusz Nadziei na Sukces	Pedagodzy, socjolodzy, lekarze, promocja zdrowia, psychoterapeuci
21	KompOS^A	Skala Kompetencji Osobistej	Lekarze, socjolodzy, pedagodzy, promocja zdrowia, psychoterapeuci
22	LKZ^A	Lista Kryteriów Zdrowia	Lekarze, socjolodzy, pedagodzy, promocja zdrowia, psychoterapeuci
23	LOT-R^A	Test Orientacji Życiowej	Lekarze, socjolodzy, pedagodzy, promocja zdrowia, psychoterapeuci
24	LWO^A	Lista Wartości Osobistych	Lekarze, socjolodzy, pedagodzy, promocja zdrowia, psychoterapeuci
25	ŁATYSZ	Łatysz	Pedagodzy, logopedzi
26	MHLC^A	Wielowymiarowa Skala Umiejscowienia Kontroli Zdrowia	Lekarze, socjolodzy, pedagodzy, promocja zdrowia, psychoterapeuci
27	Mini-COPE^A	Inwentarz do Pomiaru Radzenia Sobie ze Stresem	Lekarze, socjolodzy, pedagodzy, promocja zdrowia, psychoterapeuci
28	Mini-MAC^A	Skala Przystosowania Psychicznego do Choroby Nowotworowej	Lekarze, socjolodzy, pedagodzy, promocja zdrowia, psychoterapeuci
29	MINIMENTAL	Krótka Skala Oceny Stanu Umysłowego MMSE	Lekarze, pielęgniarki po studiach
30	NJ	Nieznany Język	Pedagodzy, logopedzi
31	NPPPZ	Narzędzia Pomiaru wPromocji iPsychologii Zdrowia	psychologowie, socjologowie, pedagodzy, psychoterapeuci, personel medyczny, pracownicy ochrony i promocji zdrowia (wymagany dyplom magisterski studiów psychologicznych, socjologicznych, pedagogicznych, medycznych lub ochrony i promocji zdrowia)
32	NPSR	Narzędzia Pomiaru Stresu iRadzenia Sobie ze Stresem	Psychologowie, socjologowie, pedagodzy, personel medyczny, pracownicy ochrony i promocji zdrowia (wymagany dyplom magisterski studiów psychologicznych, socjologicznych, medycznych lub ochrony i promocji zdrowia)
33	PRF^A	Lista Oczekiwań Pacjenta	Lekarze, socjolodzy, pedagodzy, promocja zdrowia, psychoterapeuci
34	PSS-10^A	Skala Odczuwanego Stresu	Lekarze, socjolodzy, pedagodzy, promocja zdrowia, psychoterapeuci
35	RVS	Skala Wartości Rokeacha	Pedagodzy, socjolodzy, filozofowie
36	SCID-I	SCID-I Ustrukturalizowany Wywiad Kliniczny do Badania Zaburzeń z Osi I DSM-IV-TR	Psychiatrzy
37	SCID-5-PD	Ustrukturalizowany Wywiad Kliniczny do Badania Zaburzeń Osobowości DSM-5	Psychiatrzy
38	SEG^A	Skala Ekspresji Gniewu	Lekarze, socjolodzy, pedagodzy, promocja zdrowia, psychoterapeuci
39	SKREŚL	Czytanie ze Skreśleniami	Pedagodzy, logopedzi
40	SPO	Skala Postaw Obywatelskich	Psychologowie społeczni, socjolodzy, pedagodzy
41	SWLS^A	Skala Satysfakcji z Życia	Lekarze, socjolodzy, pedagodzy, promocja zdrowia, psychoterapeuci
42	TAB^A	Skala Typu A/B – wersja DM	Lekarze, socjolodzy, pedagodzy, promocja zdrowia, psychoterapeuci
43	TSN	Test Szybkiego Nazywania	Psychologowie, pedagodzy, logopedzi (wymagany dyplom magisterski studiów psychologicznych lub pedagogicznych)
44	TSN-M, TSN-S	Test Szybkiego Nazywania – wersje dla dzieci Młodszych oraz dla dzieci Starszych	Pedagodzy, logopedzi
45	TYP-A^A	Skala Typu A-Framingham	Lekarze, socjolodzy, pedagodzy, promocja zdrowia, psychoterapeuci
46	TZ	Test zainteresowań	Doradcy zawodowi
47	TZJ	Test Zdolności Językowych	Pedagodzy
48	UF3	Usuwanie Fonemów – kl. III	Pedagodzy, logopedzi
49	UF5	Usuwanie Fonemów – kl. V	Pedagodzy, logopedzi
50	UZ	Uzupełnianie Zdań	Pedagodzy, logopedzi
51	WKP	Wielowymiarowy Kwestionariusz Preferencji	Doradcy zawodowi
52	ZETO	Zetotest	Pedagodzy, logopedzi

A+ - TESTY DLA PSYCHOLOGÓW; DLA INNYCH PROFESJONALISTÓW PO SZKOLENIU

DOSTĘPNOŚĆ DLA NIEPSYCHOLOGA: TESTY WYMAGAJĄCE UKOŃCZENIA SZKOLENIA Z ZAKRESU KONKRETNEGO TESTU (NIE JEST WYMAGANE SZKOLENIE Z PSYCHOMETRII)

Lp.	Skrót	Pełna nazwa testu	Szczególnie przydatne dla:
1	ADI-R	Wywiad do Diagnozy Autyzmu – Wersja zrewidowana	Psychologowie, psychiatrzy, pedagodzy specjalni
2	ADOS-2	Protokół obserwacji do diagnozowania zaburzeń ze spektrum autyzmu	Psychologowie, lekarze, pedagodzy, logopedzi

B1 - DLA PSYCHOLOGÓW; DLA INNYCH PROFESJONALISTÓW PO SZKOLENIU

DOSTĘPNOŚĆ DLA NIEPSYCHOLOGA: TESTY WYMAGAJĄCE JEDYNIE UKOŃCZENIA OGÓLNEGO SZKOLENIA Z PSYCHOMETRII ZAKOŃCZONEGO EGZAMINEM

Lp.	Skrót	Pełna nazwa testu	Szczególnie przydatne dla:
1	BDI-II	Inwentarz depresji Becka – wydanie drugie	Lekarze, promocja zdrowia, psychoterapeuci
2	KKS^A	Kwestionariusz Kompetencji Społecznych	Pedagodzy, specjaliści HR, doradcy zawodowi
3	KPŻ	Kwestionariusz Postaw Życiowych	Pedagodzy, socjolodzy, filozofowie
4	KSS	Satysfakcja Seksualna w Bliskich Związkach	Psychologowie i psychoterapeuci oraz psychiatrzy, pedagodzy specjalni, seksuolodzy
5	LJI	Sytuacyjny Test Menedżerski. Wersja LJI-2 oraz S-LJI	Psychologowie, specjaliści HR
6	PROKOS	Profil Kompetencji Społecznych	Pedagodzy, specjaliści HR, doradcy zawodowi
7	PT	Kwestionariusz Pozytywności	Psycholodzy, pedagodzy, psychoterapeuci, promocja zdrowia, doradztwo zawodowe, rozwój osobisty
8	SES^A	Skala Samooceny Rosenberga	Pedagodzy, socjolodzy
10	SUPIN	Skala Uczuć Pozytywnych i Negatywnych	Lekarze, promocja zdrowia, psychoterapeuci
11	UMACL	Przymiotnikowa Skala Nastroju	Lekarze, promocja zdrowia, psychoterapeuci

B2 - DLA PSYCHOLOGÓW; DLA INNYCH PROFESJONALISTÓW PO SZKOLENIU

DOSTĘPNOŚĆ DLA NIEPSYCHOLOGA: TESTY WYMAGAJĄCE UKOŃCZENIA OGÓLNEGO SZKOLENIA Z PSYCHOMETRII ZAKOŃCZONEGO EGZAMINEM, A NASTĘPNIE SZKOLENIA Z ZAKRESU TEGO KONKRETNEGO TESTU (LUB GRUPY PODOBNYCH TESTÓW)

Lp.	Skrót	Pełna nazwa testu	Szczególnie przydatne dla:
1	ABAS-3	System Oceny Zachowań Adaptacyjnych – wydanie trzecie	Psycholodzy, pedagodzy, pedagodzy specjalni, terapeuci zajęciowi

2	ASRS	Zestaw Kwestionariuszy do Diagnozy Spektrum Autyzmu	Lekarze pediatrzy i psychiatrzy, pielęgniarki pediatryczne i psychiatryczne, pedagodzy specjalni
3	BIP	Bochumski Inwentarz Osobowościowych Wyznaczników Pracy	Specjaliści HR, doradcy zawodowi.
4	CDI 2	Zestaw Kwestionariuszy do Diagnozy Depresji u Dzieci i Młodzieży	Lekarze pediatrzy i psychiatrzy, pielęgniarki pediatryczne i psychiatryczne
5	CONNERS 3	Zestaw Kwestionariuszy do Diagnozy ADHD	Lekarze pediatrzy i psychiatrzy, pedagodzy
5	CwP	Człowiek w Pracy	Specjaliści HR, doradcy zawodowi
6	DINEMO	Dwuwymiarowy Inwentarz Inteligencji Emocjonalnej	Pedagodzy, specjaliści HR, doradcy zawodowi
7	DMI-2^A	Diagnoza Możliwości Intelektualnych - 2	Pedagodzy
8	DTVP-3	Test Rozwoju Percepcji Wzrokowej – wydanie trzecie	Psychologowie (wymagany dyplom magisterski studiów psychologicznych); pedagodzy, terapeuci zajęciowi, nauczyciele – po odbyciu szkolenia
9	FROSTIG	Test Rozwoju Percepcji Wzrokowej	Pedagodzy
10	HERMANS	Metoda Konfrontacji z Sobą Hermansa - 2000	Psychologowie (wymagany dyplom magisterski studiów psychologicznych); psychoterapeuci, terapeuci uzależnień - po odbyciu szkolenia
11	INTE	Kwestionariusz Inteligencji Emocjonalnej INTE	Pedagodzy, lekarze, promocja zdrowia, socjolodzy
12	KR	Kwestionariusz Refleksyjności	Psychologowie, psychoterapeuci i terapeuci uzależnień
13	LBQ	Kwestionariusz Wypalenia Zawodowego	Specjaliści HR, doradcy zawodowi
14	LMI	Inwentarz Motywacji Osiągnięć (Leistungsmotivationsinventar)	Specjaliści HR, doradcy zawodowi
15	PKIE	Popularny Kwestionariusz Inteligencji Emocjonalnej	Pedagodzy, specjaliści HR, doradcy zawodowi
16	PSI-4	Inwentarz Stresu Rodzicielskiego	Psychologowie; pedagodzy, psychiatrzy, pielęgniarki pediatryczne i psychiatryczne
17	RHLB-PL	Bateria Testów do Badania Funkcji Językowych i Komunikacyjnych …	Neurologopedzi
18	SIE-T	Skala Inteligencji Emocjonalnej – Twarze	Pedagodzy, specjaliści HR, doradcy zawodowi
19	SIPA	Inwentarz Stresu Rodzicielskiego dla Rodziców Nastolatków	Psychologowie oraz inni specjaliści pracujący z dziećmi i ich rodzicam
19	TCT-DP	Rysunkowy Test Twórczego Myślenia	Pedagodzy
20	TKR	Test Kompetencji Rodzicielskich	Pedagodzy
21	TPE	Test Płynności Ekspresyjnej	Psychologowie; pedagodzy i inni specjaliści zainteresowani diagnozowaniem i ćwiczeniem kreatywności
22	TRE	Test Rozumienia Emocji	Pedagodzy, specjaliści HR, doradcy zawodowi
23	WERK	Inwentarz Stylów Kierowania Ludźmi	Specjaliści HR, doradcy zawodowi

C - TESTY TYLKO DLA PSYCHOLOGÓW

Lp.	Skrót	Pełna nazwa testu
1	ACL	Lista Przymiotnikowa
2	APIS-P(R)	Bateria Testów APIS-P(R)
4	APIS-Z(R)	Bateria Testów APIS-Z(R)
5	BENTON	Test Pamięci Wzrokowej Bentona
6	CAT-A, CAT-H i CAT-S	Test Apercepcji Tematycznej
7	CFT 1-R	Neutralny Kulturowo Test Inteligencji Cattella – wersja 1 zrewidowana przez Rudolfa H. Weiβa i Jürgena Osterlanda
8	CFT 3	Neutralny Kulturowo Test Inteligencji – Wersja 3 Raymonda B. Cattella i Alberty K.S. Cattell
9	CFT 20-R	Neutralny Kulturowo Test Inteligencji Cattella – wersja 2 zrewidowana przez R. H. Weiβa we współpracy z B.Weiβem
10	CISS	Kwestionariusz Radzenia Sobie w Sytuacjach Stresowych
11	CTT	Kolorowy Test Połączeń – wersja dla Dorosłych
12	CUIDA	Kwestionariusz do oceny kandydatów na rodziców adopcyjnych, opiekunów, opiekunów prawnych i mediatorów
13	CVLT	Kalifornijski Test Uczenia się Werbalnego
14	d2-R	Zrewidowana wersja testu do badania uwagi i koncentracji
15	DCS-II	Niewerbalny Test Uczenia się i Pamięci
16	DSR Plus	Dziecięca Skala Rozwojowa DSR Plus
17	EAS	Kwestionariusz Temperamentu
18	EPQ-R	Kwestionariusz Osobowości Eysencka
20	FCZ-KT(R)	Formalna Charakterystyka Zachowania – Kwestionariusz Temperamentu w wersji zrewidowanej
21	FTT	Test bajek
22	IAS	Interpersonalne Skale Przymiotnikowe Jerry’ego S. Wigginsa
23	IDS	Skale Inteligencji i Rozwoju
24	IDS-P	Skale Inteligencji i Rozwoju dla Dzieci w Wieku Przedszkolnym
25	IDS-2	Skale Inteligencji i Rozwoju dla Dzieci i Młodzieży
26	IPP	Inwentarz do Oceny Płci Psychologicznej
27	IVE	Kwestionariusz Impulsywności
28	KBPK-R	Kwestionariusz do Badania Poczucia Kontroli – wersja zrewidowana
29	KKM	Kwestionariusz Komunikacji Małżeńskiej
30	KKMiP	Komunikacja w bliskich związkach
31	KPD	Kwestionariusz do Pomiaru Depresji
32	KPR-Roc	Kwestionariusz Retrospektywnej Oceny Postaw Rodziców
33	KPS	Kwestionariusz Poczucia Stresu
35	KRR	Kwestionariusz Relacji Rodzinnych
36	KRR	Kwestionariusz Ról Rodzinnych
37	KSP	Kwestionariusz Stylów Przywiązaniowych
38	KU	Kwestionariusz Ustosunkowań KU
39	Leiter-3	Międzynarodowa Wykonaniowa Skala Leitera – wydanie trzecie
40	MFF	Test Porównywania Znanych Kształtów
41	MMPI®-2	Minnesocki Wielowymiarowy Inwentarz Osobowości®-2
42	MSEI	Wielowymiarowy Kwestionariusz Samooceny
43	NEO-FFI	Inwentarz Osobowości NEO-FFI
44	NEO-PI-R	Inwentarz Osobowości NEO-PI-R
45	OMNIBUS	Test Inteligencji Omnibus
46	Pozwolenie na broń	Testy w diagnozowaniu osób ubiegających się o pozwolenie na broń
47	PTS	Kwestionariusz Temperamentu PTS
48	RFFT	Test Płynności Niewerbalnej Ruffa
49	RISB	Test Niedokończonych Zdań Rottera
50	ROR	Test Rorschacha
51	SCENOTEST	Scenotest
53	SOR	Skale Oceny Rodziny
54	SPK-DP	Skala Poczucia Kontroli u Dzieci Przedszkolnych
55	SPR	Skala Postaw Rodzicielskich
56	SPR-2	Rodzice a młodzież
57	STAI	Inwentarz Stanu i Cechy Lęku
58	STAIC	Inwentarz Stanu i Cechy Lęku dla Dzieci
59	TAT	Test Apercepcji Tematycznej
60	TIC	Test Intentio Consensio
61	TIS	Bateria testów TIS
61	TMK	Test Matryc Ravena w wersji kolorowej
62	TMR	Test Matryc Ravena - materiały uzupełniające
	TMS-K	Test Matryc Ravena w Wersji Standard - Forma Klasyczna
	TMS-Plus	Test Matryc Ravena w Wersji Standard - Forma Plus
	TMS-R	Test Matryc Ravena w Wersji Standard - Forma Równoległa
	TMZ	Test Matryc Ravena w wersji dla zaawansowanych
62	TO	Test Osobowości
63	TO-Z	Test Osobowości i Zainteresowań
64	TPB	Test Piramid Barwnych
65	TRS-S, TRS-Z	Test Rozumienia Słów – wersja Standard oraz wersja dla Zaawansowanych
66	TSD	Test Słownikowy dla Dzieci
67	TUS	Testy Uwagi i Spostrzegawczości
68	TUS	Testy Uwagi i Spostrzegawczości Wersja 6/9 – normy dla dorosłych
69	WAIS-R (PL)	Skala Inteligencji Wechslera dla Dorosłych – wersja zrewidowana
70	WCST	Test Sortowania Kart z Wisconsin
71	WISC®-V	Skala Inteligencji Wechslera dla Dzieci – wydanie piąte
72	WS/ZF-R	WS/ZF-R Test Słów i Test Liczb Rudolfa H. Weiβa
73	ZTU	Zestaw Testów Uzdolnień

^A Test znalazł się w danej grupie zgodnie z decyzją Autora.

Kwalifikacje i dokumenty wymagane przy zakupie testów w
Pracowni Testów Psychologicznych PTPopisane są na stronie:
https://www.practest.com.pl/zasady-dostepu-do-testow