W niedzielę 13 października 2024 r. w ramach cyklu spotkań – Klęska żywiołowa – jak mądrze pomagać” spotkaliśmy się online z Panią dr Karoliną Appelt psychologiem rozwojowym z Katedry Psychologii i kogniwistyki UAM w Poznaniu.
Tematem, nad którym pochyliła się prelegentka to "Dzieci w sytuacji katastrof - pierwsza pomoc psychologiczna".
Pierwsza pomoc psychologiczna udzielana dzieciom w sytuacji katastrof – to zapewnienie o swojej obecności, bliskości. Dzieci często same mówią o tym co było/jest najtrudniejsze, a zadaniem dorosłych jest aktywne słuchanie, bez oceny, bez pochopnych rad. Zadaniem tego wyjątkowego dialogu z dzieckiem jest normalizacja jego reakcji, a także reakcji dorosłych, którzy także stali się
uczestnikami katastrofy.
Zwróciła uwagę, że pierwsza pomoc psychologiczna udzielana dzieciom, opiera się na zasadzie „4 Z”:
1. Zauważ
2. Zapytaj
3. Zaakceptuj
4. Zareaguj
W procesie udzielania Pierwszej Pomocy Psychologicznej (PPP) – najpierw należy zaspokoić potrzeby uniwersalne, potem potrzeby specyficzne, a w następnej kolejności potrzeby indywidualne, które są charakterystyczne dla dziecka, uczestnika klęski żywiołowej. Dziecko i jego potrzeby w takiej (i innych sytuacjach dla niego trudnych) zostało porównane do małego kubeczka, do którego jako dorośli chcemy lać z pełnego dzbanka, dać dużo. A ono może przyjąć tylko troszeczkę, inaczej się przeleje, a nasza pomoc je przytłoczy. Podkreśliła także, że pierwsza pomoc psychologiczna nie zastępuje terapii, ani profesjonalnej pomocy psychologicznej, ani psychoterapii, a udzielana pomoc jest oparta na zasadach interwencji kryzysowej.
Pani Karolina Appelt podkreśliła, że małe dzieci potrzebują wiedzieć co się dzieje, nie można unikać prawdy, zmieniać tematu, przekierowywać uwagi na inne sprawy. Podkreśliła także znaczenie słów, których będzie się używało w tłumaczeniu tego, co się wydarzyło. Zwróciła uwagę na słowa, których dorośli używają w rozmowach jakie prowadzą ze sobą – dziecko słucha lub może usłyszeć, słowa, które mogą obrazować wielkość katastrofy i być dla niego „straszne”.
Z uwagi na wiek dzieci inaczej reagują w sytuacji klęski, na utratę ważnych przedmiotów, zabawek, domu lub na inne zniszczenia i zmiany po katastrofie.
W wieku 0-6 lat - dzieci częściej będą reagowały płaczem i lękiem przed rozstaniem. Nie należy zatem rozłączać dziecka od matki (lub najważniejszym opiekunem).
W wieku 7-12 lat – dzieci będą manifestowały kłopoty z koncentracją uwagi, nadmiernym uczuciem lęku, a w wielu sytuacjach będą wyrażały niepokój, unikały sytuacji przypominających traumatyczne wydarzenia.
W wieku 13-18 lat - dzieci/nastolatkowie mogą ujawniać trudności w wyrażaniu emocji, tendencję do izolowania się, zachowań agresywnych. Mówczyni zwróciła uwagę na ryzyko, które może płynąć z parentyfikacji, albo nadmiernego, ponad siły włączania się w akcje pomocowe, które początkowo są jednym z mechanizmów obronnych będących formą ucieczki od własnych emocji. I to co początkowo może mieć funkcję adaptacyjną w rezultacie może nieść za sobą ryzyko dekompensacji.
Na zakończenia jak zwykle był czas na zadawanie pytań przez uczestników spotkania i rozmowę. Zapytano o zdanie i opinię fachowca w dziedzinie psychologii rozwojowej na temat dostępnych scenariuszy zajęć, które zostały przekazane nauczycielom do pracy z dziećmi po powodzi „Jak wspierać dzieci, uczniów i uczennice w radzeniu sobie z kryzysem powodziowym”. Pozycja ta została wydana i rozpowszechniona przez Instytut Badań Edukacyjnych pod koniec września br., czyli ok. 2 tygodnie po powodzi. Doktor Appelt zwróciła uwagę, że bajki dla dzieci nie powinny opowiadać o powodzi, natomiast mogą odnosić się do innych tematów (obszarów), zachęcając ich do wyrażania emocji oraz uruchamiania aktywności, aniżeli „uciekanie wespół z innymi zwierzątkami przed powodzią”.
Uczestnicy podjęli dyskusję na temat Zielonych Szkół, które są proponowane dzieciom z terenów powodziowych. Wielokrotnie podkreślano, że z tej propozycji mogą, a nie muszą skorzystać dzieci/uczniowie, gdyż każde z nich ma inne doświadczenie powodzi i inne potrzeby, które wynikają z tego wydarzenia.
Z wszystkich do tej pory wystąpień w ramach cyklu „Klęska żywiołowa – jak mądrze pomagać”, zarówno prof. Krzysztofa Kaniastego, Katarzyny Schweiger-Komorowskej i dr Karoliny Appelt wybrzmiało, że pierwsza pomoc psychologiczna dedykowana dorosłym i dzieciom dotkniętym powodzią, wymaga życiowej mądrości, uważności, dyskrecji oraz niesienia takiej pomocy, która pomaga potrzebującym pomóc sobie samym, w ramach własnej społeczności.
Zapraszamy na następne spotkanie w cyklu:
20 października (niedziela), godz. 18:00 – prof. Bogdan Zawadzki „Pomoc w wychodzeniu z kryzysu związanego z powodzią: wnioski z badań powodzian 1997-2010".
Link do rejestracji: https://forms.gle/h3tqN9tot97u8rHa6
Zachęcamy do zapisywania się z wyprzedzeniem, ponieważ rejestracja kończy się 24h przed każdym spotkaniem.
Do zobaczenia.
